کسب‌وکار میلیارد دلاری جام جهانی

جام جهانی فوتبال برزیل بالاخره شروع شد. این مسابقات کسب‌وکاری است که هر چهار سال یک بار علاوه بر فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا)، دیگر بنگاه‌های اقتصادی در سراسر دنیا را دربرمی‌گیرد؛ از افزایش فروش برندهای بزرگ ورزشی و غیر ورزشی اسپانسر در مسابقات گرفته تا رونق تبلیغات تلویزیونی، تحرک بنگاه‌های محلی و حتی افزایش فروش و تجارت تلویزیون در سراسر دنیا.
با این حال، جام جهانی بیش از هر بنگاه دیگری برای خود فیفا یک کسب‌ و کار میلیارد دلاری محسوب می‌شود.    
درآمد کل فیفا از جام جهانی امسال 4 میلیارد دلار است که 66 درصد از جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی بیشتر شده است. بخش اعظم این درآمد از فروش تلویزیونی و حق بازاریابی به دست می‌آید. به غیر از مسابقات المپیک، جام جهانی پردرآمدترین تورنمنت ورزشی است که از حواشی خود درآمدزایی می‌کند. سود خالص فیفا از جام جهانی برزیل 2 میلیارد دلار خواهد بود. 
تقریبا کل سودی که فیفا به دست می‌آورد از حق پخش تلویزیونی (7/1 میلیارد دلار) و حق بازاریابی (35/1 میلیارد دلار) برای شرکت‌هایی مانند آدیداس، هواپیمایی امارات، سونی، ویزا، هیوندای و کوکاکولا به دست می‌آید. 
شرکت‌های بزرگ به دلیل استقبال جهانی از مسابقات جام جهانی، همواره به دنبال این هستند که در این مسابقات هزینه‌های زیادی صرف بازاریابی کنند. در همین راستا، شرکت آدیداس بخش عمده‌ای از افزایش فروش هشت درصدی خود در سال 2014 را مدیون جام جهانی است. این شرکت اسپانسر اصلی این مسابقات است و توپ رسمی و لباس و تجهیزات 9 تیم از 32 تیم رقابت‌کننده را تامین می‌کند. هربرت هینر، رئیس شرکت آدیداس گفته امسال حدود 4/1 تا 6/1 میلیارد دلار به درآمد عملیاتی این شرکت افزوده می‌شود که مسابقات جام جهانی نقش مهمی در آن دارد.  
مرکز تحقیقات فیفا، یک سال بعد از جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی اعلام کرد 909 میلیون تماشاگر تلویزیون در سراسر جهان حداقل یک دقیقه از مسابقه فینال را در خانه‌های خود تماشا کرده‌اند. همچنین حدود 7/619 میلیون نفر حداقل 20 دقیقه متوالی، وقت اضافه مسابقه اسپانیا و هلند در ژوهانسبورگ را تماشا کردند. بیش از 2/3 میلیون نفر پوشش زنده مسابقات 2010 را حداقل یک دقیقه دیده‌اند که می‌توان گفت هر مسابقه به‌طور میانگین 4/188 میلیون نفر بیننده داشته است.  

جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی بیش از هر تورنمنت دیگری تماشاچیان آمریکایی را جذب کرده بود، به طوری که شبکه تلویزیونی  ESPN  اعلام کرده به طور میانگین 29/2 میلیون خانوار و 26/3 میلیون نفر در آمریکا تماشاگر مسابقات 2010 بوده‌اند که افزایش 31 درصدی نسبت به جام جهانی 2006 داشته است. مسابقه فینال بین هلند و اسپانیا پربیننده‌ترین مسابقه جام جهانی با 6/15 میلیون تماشاگر بوده است. 
با همه اینها، اداره کسب‌ و کار جام جهانی چندان ارزان تمام نمی‌شود. فیفا برای انجمن‌های شرکت‌کننده، تیم‌ها و برنامه حفاظت از بازیکنان در جام جهانی برزیل 576 میلیون دلار هزینه کرده است که 37 درصد بیشتر از جام جهانی آفریقای جنوبی است. 
بیشترین سهم از این هزینه‌ها به جوایز نقدی مسابقات اختصاص یافته که 75 درصد نسبت به رقابت‌های جام جهانی 2010 افزایش یافته است. تیم‌های برنده جام جهانی امسال 35 میلیون دلار و 16 تیمی که در مرحله گروهی حذف می‌شوند، هر یک 8 میلیون دلار دریافت می‌کنند. با در نظر گرفتن تعداد کل تیم‌ها، بازیکنان و مدت زمان جام جهانی، هزینه هر بازیکن به ازای هر روز 2800 دلار خواهد بود. 
کسب‌وکار جام جهانی از اواخر دهه 90 میلادی به دلیل جهش بزرگی که در حق پخش‌های تلویزیونی ایجاد شد، رشد قابل توجهی کرده است. حق پخش تلویزیونی خارج از آمریکا برای جام جهانی 2002 و 2006 به میزان 2 میلیارد دلار فروخته شد که نسبت به دهه 90 افزایش 6 برابری داشته است. از سال 1998 تاکنون کل درآمد جام جهانی برای فیفا با افزایش 11 برابری روبه‌رو بوده است. 
موفقیت مالی جام جهانی اثر بسیار مثبتی در رشد ورزش دارد. بودجه فیفا برای سال‌های 2015 تا 2018 به میزان 9/4 میلیارد دلار تعیین شده که 15/2 میلیارد دلار آن به جام جهانی 2018 روسیه اختصاص دارد. به طور کلی، 78 درصد (8/3 میلیارد دلار) از این 9/4 میلیارد به طور مستقیم در خود فوتبال سرمایه‌گذاری می‌شود (پروژه‌های توسعه‌ای، مسابقات، نظارت).

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۲۲۶